Yaygın kullanımda sözleşme olarak bilinen akit kavramı, borcun ana unsurlarından biridir. İki tarafın karşılıklı olarak ve birbirine uygun beyanlarıyla yükümlülükler üstlendikleri anlaşmaya akit adı verilir. Akitler, iki ya da daha fazla kişiyle yapılabilirler. Akit, karşılıklı irade beyanına dayanır ve hukuki sonuçlar doğuran bir işlemdir. Taraflar kanuna, ahlaka, kişisel haklara aykırı olmamak şartıyla diledikleri konu hakkında akit düzenleme hakkına sahiptirler.
Akitlerin hüküm oluşturabilmeleri için gerekli olan koşullar 6098 Sayılı Borçlar Kanunu ile düzenlenmiş olsa da sözleşme konusu hakkında kanunlar ile belirlenmiş bir şekil şartı olduğu durumlarda, akdin bu şartlara göre düzenlenmesi gerekir. Bir akit işleminin tamamlanması için karşılıklı iki tarafın da birbirlerine uygun olarak irade beyanında bulunmaları gerekmektedir. Bu rızanın beyanı açık ya da gizli olabilir. Yapılan akit çerçevesinde taraflara bağlayıcı olarak haklar, sorumluluklar ve borçlar yüklenmiş olur. Akitler hukuki alanına ve şekline göre çeşitlilik göstermektedir.
Akit Türleri Nelerdir?
Hukuki alanlara göre 4 çeşit akit vardır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
- Borç akitleri
- Kira akitleri
- Alım-satım akitleri
- Emanet akitleri
Şekline göre akit çeşitleri ise 2 şekilde sıralanırlar:
- Adi akitler
- Şekle bağlı akitler
Akit Yükümlülükleri Nelerdir?
Akitler, her iki tarafa da sorumluluk yükler. Akit sözleşmesinde, sözleşmeye imza atan tarafların karşılıklı beyanları resmi senet olarak belirtilir. Örneğin satış vaadi sözleşmesi, bir akit sözleşmesi örneğidir. Yapılan sözleşmenin hukuki olarak tarafları kuvvetle bağlayıcı etkisi olduğu için akitten doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesi de bir zorunluluktur. Bir akitte yer alan maddelerin yerine getirilmemesi halinde mağdur taraf, yükümlülüklerini yerine getirmeyen tarafa karşı, hukuki mahkemelere başvurma ya da icra yoluna gitme hakkına sahiptir.
Akitler tarafların birbirine uygun irade açıklamalarıyla yapılan bir hukuki işlemdir ve çoğunlukla belirli bir biçimde yapılması zorunlu değildir ama bazı tür sözleşmelerin belirli biçimde yapılması yasalarda belirlenmiştir. Örnekle açıklamak gerekirse gayrimenkul satış sözleşmesinin resmi biçimde yapılması zorunludur. Herhangi bir malı satın alırken yapılan pazarlık sözlü bir akittir. Akitlerin yazılı biçimde yapılması anlaşmazlık durumunda kanıtlamayı kolaylaştırmak mağdur tarafın hakkını kolayca araması için faydalı olmaktadır.
