Enflasyon, bir ekonomide seçilen mal ve hizmet sepetinin ortalama fiyat seviyesinin bir süre boyunca artma oranının nicel bir ölçüsüdür. Bir birim para biriminin önceki dönemlerde olduğundan daha az satın aldığı genel fiyat seviyesindeki yükselmedir. Genellikle yüzde olarak ifade edilen enflasyon, bir ülkenin para biriminin satın alma gücünde bir azalmaya işaret eder.
Enflasyon, fiyat düzeyinde sürekli bir artış olduğu anlamına gelir. Enflasyonun ana nedenleri ya aşırı toplam talep (AD) (ekonomik büyüme çok hızlı) ya da maliyet itici faktörlerdir. (arz yönlü faktörler).
Enflasyon, fiyatlar düştüğünde ortaya çıkan deflasyon ile karşılaştırılabilir. Kısaca mal ve hizmetler için genel fiyat seviyesinin yükselme oranıdır ve bunun sonucunda para biriminin satın alma gücü düşer.
Enflasyon üç tipte sınıflandırılır:
- Talep-Çekme enflasyonu,
- Maliyet-İtme enflasyonu,
- Yerleşik enflasyon.
En sık kullanılan enflasyon endeksleri Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve Toptan Eşya Fiyat Endeksidir (TEFE).Enflasyon, bireysel bakış açısına ve değişim oranına bağlı olarak olumlu veya olumsuz olarak görülebilir. Maddi duran varlıklar, mal veya stoklanmış emtia gibi, varlıklarının değerini artıran bir miktar enflasyon görmek isteyebilir. Nakit sahibi olan insanlar, nakit varlıklarının değerini düşürdüğü için enflasyondan hoşlanmayabilir.
Enflasyonun ana nedenleri nelerdir?
Enflasyon nedir ve neden artar yukarıda detaylı şekilde yer verdik; Özetle;
Toplam talep arzdan daha hızlı büyürse bu talep çekme enflasyonudur. Ancak örneğin, daha yüksek petrol fiyatları daha yüksek maliyetlere doğru ilerliyorsa Maliyet itme enflasyonu olarak nitelendirebiliriz. Devalüasyon ithal edilen malların maliyetinin artması ve aynı zamanda iç talebin artmasıdır.
Artan ücretler enflasyon kaynaklarından biridir. Daha yüksek ücretler firmaların maliyetlerini artırır ve daha fazla harcama yapmak için tüketicilerin harcanabilir gelirini artırır. Enflasyon beklentileri de çalışanların ücret artışı talep etmesine ve firmaların fiyatları artırmasına neden olmaktadır.
Yıllık Enflasyon Oranları Nasıl Hesaplanır?
Enflasyon oranlarını her ayın ilk haftası Türkiye İstatistik Kurumu açıklıyor. Bir yıllık verilerin ortalaması alınarak yıllık oranlar belirleniyor. Enflasyon Oranları Nasıl Hesaplanır? Aylık enflasyon oranı hesaplamasına bakalım;
Temsilen bir ailede yer alan tüm bireylerin yaptığı harcamalar göz önüne alınarak ülke geneli saptanır. Ulaşım, gıda, giyim vb. niteliklere göre gruplar ayrıştırılır. Aile bireylerinin yaptığı harcamalar karşılığı toplanır ve geçen yıl aynı ay ile karşılaştırılır. Ve çıkan sonuç enflasyon yüzdesini belirler.
